Ticari işletmelerde, fabrikalarda, kamu kurumlarında, okullarda vb. insanın olduğu her yerde kapalı bina ortamı içerisinde hava şartlarının uygun değerlerde olması gerekir. Çoğu zaman konfor ve verimlilik amaçlansa da bazı endüstriyel uygulamalarda sadece prosesin ihtiyaç duyduğu hava değerlerinin sağlanması gerekebilir. Bu amaçla binaların teknik alanlarında sıcaklık, nem, karbondioksit, partikül sayısı gibi ortamdaki havaya dair parametrelerin istenen değere getirilmesini sağlayan mekanik sistemler bulunmaktadır. Klima santralleri (AHU), pompalar, kazanlar, chillerler gibi ekipmanlardan oluşan komple bir mekanik sistem titiz bir mühendislik çalışması ile devreye alınır. Bu mekanik tesisatın görevini sürekli yerine getirebilmesi için düzenli bakımın yanı sıra sağlam bir merkezi kontrol ve izleme mekanizması gerekmektedir. Bu görevi başarmak için elektrik, elektronik, yazılım ve mekanik disiplinlerini bir araya getiren Bina Yönetim Sistemleri geliştirilmiştir. Bina Otomasyonu, Mekanik Otomasyon, HVAC otomasyon olarak da adlandırılırlar ve çoğu zaman kısaca BMS (Building Management Systems) şeklinde ifade edilir. Bir bina otomasyon sistemi tek bir AHU’dan oluşan küçük bir mekanik sistemin izleme ve kontrol ihtiyaçlarını sağlayabileceği gibi birden fazla konumda yer alan yüzlerce mekanik ekipmandan oluşan çok sayıda binanın merkezi izleme ve kontrol işlevini de başarabilmektedir. BMS sistemi, SCADA denilen merkezi izleme ve kontrol yazılımı, HVAC kontrol cihazları, sensörler gibi saha cihazlarından ve bunları birbirine bağlayan ağ sisteminden oluşmaktadır.
İlaveten, elektrik panoları BMS’in ana unsurlarından biridir. Kontrol cihazlarını barındıran panolar DDC (Direct Digital Control), elektrik kontrol devrelerini barındıran panolar ise MCC (Motor Control Center) şeklinde isimlendirilir.
MCC (Motor Control Center) Panoları – Motor
- Bünyesinde motor kontrol ve kumanda cihazlarını barındırır. (Ana şalter, kontaktörler, motor koruma şalterleri, faz koruma röleleri, motor sürücüleri…)
- Mekanik sistemlere elektriğin verildiği veya kesildiği panolardır.
- Bu panolar otomasyon sisteminin izleyediği/kontrol ettiği panolardır.
- MCC panoları otomasyona uygun dizayn edilmelidir.
DDC (Direct Digital Control) Panoları – Otomasyon
- Bünyesinde otomasyona ait cihazlar barındırır. (PLC, kontrol kartları, kablo klemensleri…)
- Otomasyona ait izleme/kontrol işlemleri bu panolarda yapılır.
- Diğer adı otomasyon panolarıdır. MCC panolarının kontrol edildiği/izlendiği yerdir.
- Burada sensörlerden gelen veriler toplanır, yorumlanır ve bilgisayara gönderilir yada bu panolardan mekanik cihazlara komutlar verilir.
MCC ve DDC Panoları Arasındaki Haberleşme
- DDC ile MCC panoları Bacnet, Modbus, CanBus, Fieldbus, Profibus veya Hart gibi protokollerle haberleşir.
- DDC ve MCC arasında genelde LIHCH kablolar kullanılır.
- Otomasyon bilgisayarından komut verildiğinde, komut DDC panosuna gider. DDC panosundaki kontrol kartı komutu MCC panosuna iletir. Böylece motor çalışır veya durur.
- Mekanik cihazlar üzerinde sıcaklık, nem veya basınç gibi çeşitli analog veya dijital bilgiler üreten sensörler bulunabilir. Bu sensör verileri, DDC panosundaki kartlar aracılığıyla okunur. Okunan bilgiler otomasyon bilgisayarına aktarılır. Böylece otomasyon yazılımında çeşitli uyarılar çıkar.
- Mekanik cihazlar gerektiğinde MCC panosu üzerinden manuel de kontrol edilebilir.
- Mekanik cihazlar üzerinde acil durumlarda durdurma işlemi için acil stop butonları da olmalıdır.
Otomasyon Projesi ve Nokta Listesi Nedir?
- Otomasyon projesi Autocad üzerinde, izleme ve kontrol ihtiyaçlarına göre ya da şartnameye göre çizilir.
- Çizilen bu projeye göre de nokta listesi çıkarılır. Excel’de düzenlenen nokta listesinde; kullanılacak sensör adetleri ve türleri, kontrol edilecek cihazlara ait motor bilgileri ve adetleri, izlenilecek tüm bilgiler detaylandırılır.